Ekonomide bazen öyle dönemler yaşanır ki, ne yapılırsa yapılsın sorunlar iç içe geçmiştir. İşte stagflasyon da tam olarak böyle bir kavramdır. Adını İngilizce’deki “stagnation” (durgunluk) ve “inflation” (enflasyon) kelimelerinin birleşiminden alır. Anlamı da oldukça çarpıcı: Ekonomik durgunluk ile yüksek enflasyonun aynı anda yaşanması.

Stagflasyonun Üç Ana Belirtisi

Fiyatlar hızla artar – Yani yüksek enflasyon vardır.

Ekonomik büyüme yavaşlar ya da durur – Üretim düşer, yatırımlar azalır.

İşsizlik yükselir – Şirketler küçülmeye gider, yeni istihdam yaratılmaz.

Normalde ekonomide bu durumların bazıları birbirini dengeler. Örneğin ekonomi durgunsa, fiyatlar genelde artmaz. Ama stagflasyonda bu denge bozulur ve işler tersine döner: Hem fiyatlar yükselir hem de ekonomi canlanmaz. Bu da politika yapıcıları çok zor durumda bırakır.

Neden Bu Kadar Sorunlu?

Stagflasyonun en büyük sorunu, çözümünün kolay olmamasıdır. Örneğin:

Enflasyonu düşürmek için faiz artırırsanız, ekonomi daha da yavaşlar.

Ekonomiyi canlandırmak için faiz indirirseniz, bu kez enflasyon kontrolden çıkar.

Yani hükümet ve merkez bankası adeta iki arada bir derede kalır. Bu nedenle stagflasyon, ekonomi yönetiminin en fazla başını ağrıtan senaryolardan biridir.

Tarihten Bir Örnek: 1970’ler

1970’li yıllarda dünya genelinde yaşanan petrol krizleri stagflasyonu tetiklemişti. Petrol fiyatlarındaki ani artış, tüm ekonomilere şok etkisi yapmıştı. Üretim maliyetleri yükselmiş, işsizlik artmış ve büyüme durmuştu. Özellikle ABD ve Avrupa bu süreci ağır şekilde hissetti.

Türkiye’de Stagflasyon Olur mu?

Türkiye’de zaman zaman bazı dönemler stagflasyona benzer özellikler taşıdı. Özellikle:

Enflasyonun çift haneli rakamları aşması,

Büyümenin düşmesi veya durması,

İşsizliğin kalıcı şekilde yüksek seyretmesi,

bu tabloyu andırabilir.

Ancak tam anlamıyla stagflasyonun varlığı tartışmalıdır. Çünkü bu tür durumlar genellikle geçici olup, bazı dönemsel krizlerden kaynaklanabilir. Yine de ekonomi yönetimi açısından dikkatle izlenmesi gereken bir tablo olduğunu söylemek gerekir.

Türkiye ekonomisi, son dönemde yüksek faiz – yüksek enflasyon – yüksek işsizlik üçgeninde sıkışmış durumda. Faiz artışlarına rağmen enflasyonun kalıcı şekilde düşmemesi ve işsizlikte kayda değer bir iyileşme olmaması, stagflasyon benzeri bir tabloya işaret ediyor.